Vulstoffen

Vulstof is een fijn materiaal met korrels kleiner dan 63 μm. Vulstoffen worden gebruikt in beton en in asfalt, maar kennen ook toepassingen in vele andere industrieën (verf, kunststof, voeding, keramiek). Afhankelijk van het toepassingsgebied kunnen specifiekere definities voor vulstof bestaan. Vulstoffen in beton en asfalt zijn minerale of steenachtige materialen die worden verkregen uit natuurlijke, kunstmatige, industriële of gerecyclede bronnen.

Vulstoffen kunnen de eigenschappen van mengsels verbeteren. Dit kan te maken hebben met bijvoorbeeld verwerkbaarheid, dichtheid en sterkte. Vaak bevatten toeslagmaterialen van zichzelf reeds een hoeveelheid zeer fijn materiaal dat als vulstof kan dienen. Dat is echter niet altijd het geval, bijvoorbeeld wanneer toeslagmaterialen nat zijn gewonnen of bij het opwerkingsproces worden gewassen. Hierbij gaat de vulstoffractie grotendeels verloren. Ook worden vulstoffen gebruikt als kleurstof.

Vulstoffen in beton

De meeste vulstoffen zijn inert, maar sommige hebben een bindende werking of versterken de binding. Inerte vulstoffen geven meer samenhang en stabiliteit in de betonspecie of worden toegepast om de structuur en dichtheid te verbeteren. Inerte vulstoffen moeten voldoen aan NEN-EN 12620 'Toeslagmaterialen voor beton'.

Onder bepaalde voorwaarden is het toegestaan (een gedeelte van) de vulstof als bindmiddel te beschouwen.

Kleurstoffen zijn zeer fijn gemalen metaalverbindingen. Deze hebben niet alleen effect op kleur, maar kunnen grote invloed hebben op de eigenschappen van de betonspecie. Bijvoorbeeld de waterbehoefte kan sterk toenemen.

Vulstoffen in asfalt

Vulstof vergroot de samenhang van het asfaltmengsel door opvulling van het mineraal aggregaat. Het geeft stabiliteit tijdens verwerking en gebruik. Vulstof heeft een groot specifiek oppervlak waardoor het de werking van bitumen verbetert, weerstand tegen vermoeiing biedt en de stabiliteit verbetert.

Voorbeelden

Voorbeelden van vulstoffen zijn: kalksteenmeel, siliciumdioxidemeel, kwartsmeel, poederkoolvliegas, AEC-vliegas, as uit slibverbranding, papieras, kalkhydraat, vulstof uit de thermische reiniging van asfalt, vulstof van ELO-staalslakken. Vaak worden mengsels van vulstoffen gemaakt om de gewenste eigenschappen te verkrijgen. Dit wordt composietvulstof genoemd.

De herkomst van vulstoffen impliceert dat soms zorgwekkende stoffen kunnen voorkomen. Meestal worden deze stoffen in de matrix van het eindproduct opgesloten en kunnen deze daarna niet meer vrijkomen in het milieu. Toch wordt bij sommige vulstoffen een beperkt gebruik aanbevolen.

Kwaliteit

De kwaliteit van vulstoffen wordt bepaald door gradering, vorm, hoekigheid, textuur, dichtheid, holle ruimte, mineralogische samenstelling, oplosbaarheid, zwelling, absorbtievermogen. Ondanks de lage doseringen is de invloed op het gedrag van het mengsel groot. Afhankelijk van het toepassingsgebied zijn er verschillende certificatieregelingen voor de kwaliteitsborging van vulstoffen.